پرستاري و زنده نگه داشتن مجروحين تير خورده

نکات کلي و مهم

1- خونسردي خود را حفظ کنيد، مهمترين چيز حفظ خونسري است.
2- به مجروح آب و مايعات ندهيد. آشاميدن مايعات باعث افزايش خونريزي مي شود.
3- به هيچ وجه سعي در خارج کردن گلوله نکنيد
4- دستکاري محل زخم خونريزي را شديد و باعث عفونت مي شود. تا فراهم شدن يک پارجه يا باند براي بستن زخم با فشار مستقيم روي محل ضايعه مي توانيد از خونريزي جلوگيري کنيد.
5- با يک باند يا پارچه تميز روي زخم را ببنديد (خيلي سفت نبنديد که جلوي رسيدن خون به انتهاي اندام را گرفته و انتهاي اندام کبود شود). اگر خونريزي با بانداژ اوليه بند نيامد، روي همان بانداژ اقدام به بستن يک بانداژ ديگر کنيد.
5- تا جاي ممکن از تماس خاک با محل زخم پرهيز کنيد.
6- مصدوم را در محلي گرم و دور از نور مستقيم خورشيد نگه داريد.
7- در صورت سرگيجه و يا گيجي شخص مصدوم، سر مصدوم را پايين تر از بدن قرار دهيد تا به مغز خون کافي برسد.

تير خوردن دست و پا
• خونرساني به محل اصابت گلوله را تا حد ممکن مسدود نماييد، اما تا حدي که خون رساني به طور کامل قطع نشود.
• اگر جراحت خيلي شديد است هر يک ساعت، حدود 5-10 دقيقه مسير خونرساني را باز کنيد، سپس مجددا ببنديد.

جسم خارجي فرو رفته در بدن مثل چاقو
هيچ گاه اقدام به خارج کردن شئي نکنيد چون باعث خونريزي و مرگ بيمار مي شود. با پانسمان چاقو را در بدن ثابت کرده فرد را سريعا به بيمارستان برسانيد.

تير خوردن به ستون فقرات (کمر و گردن)
عضو مصدوم را توسط کيسه شن (يا هر چيزي شبيه آن) ثابت نگه داريد که باعث صدمات نخاعي نشود. براي بستن کيسه شن دور عضو مصدوم از کمربند، طناب يا پارچه مي توانيد استفاده کنيد. در حمل مصدوم نهايت دقت را نماييد که کمترين حرکت به بدن او داده شود.

تير خوردن به قفسه سينه
در صورت اصابت گلوله به سينه، ريه هوا کشيده، خون وارد ريه شده و باعث خفگي شده و مصدوم در عرض 1 تا 2 دقيقه جان مي بازدSucking wound .
1- لباس را از روي زخم کنار بزنيد. اگر لباس به داخل زخم فرو رفته نمي خواهد آن را از زخم بيرون بکشيد.
2- با دست روي محل ضايعه فشار وارد کنيد (مي توانيد دست مصدوم را روي زخم بگذاريد).
3- يک پارچه يا گاز يا باند را کاملا به وازلين، کرم يا روغن آغشته کرده و روي زخم فشار دهيد تا جايي که هوا نکشد. مي توان از يک تکه نايلون يا فويل تميز هم استفاده کرد ( اين تکه باند يا نايلون بايد حداقل 4-5 سانتي متر از طرفين زخم بزرگتر باشد).
4- براي محکم کردن اين پانسمان مي توانيد ازهر نوع چسب نواري استفاده کنيد. سه طرف پانسمان را به خوبي روي بدن بيمار با چسب فيکس کنيد و يک طرف را آزاد بگذاريد. اگر چسب در اختيار نداريد بعد از گذاشتن باند آغشته به وازلين روي محل را باندپيچ کنيد.

- اگر گلوله از يک طرف وارد و از طرف ديگر بدن خارج شده بايد آن طرف را هم کاملا بپوشانيد.

5- سپس مصدوم را به بغل و سمتي که تير خورده بخوابانيد و يا حمل کنيد.

صدمات داخلي در اثر ضربه ( مثلا ضربه باتوم يا چماق)
صدمات داخلي در اثر ضربه ممکن است منجر به خونريزي داخلي در اثر پارگي اندامهاي داخلي بدن مثل کبد و طحال شود. صدمات داخلي به علت عدم وجود خونريزي واضح دير تشخيص و درمان شده باعث مرگ و مير فراوان مي شود.

در اين مواقع علائمي مثل:
• درد شديد بخصوص در لمس محل ضايعه
• سفت و سخت شدن عضلات شکم
• بالا آوردن خون، سرفه خوني -در موارد شديد با علائم کاهش شديد فشار خون مثل سرگيجه تاري ديد و شوک تظاهر مي کند.-
در اين مواقع بيمار را خوابانده در صورت امکان پاها را بالا بگيريد. هيچ آب و يا غذا به بيمار ندهيد. بيمار را گرم نگه داشته و سريعا به بيمارستان برسانيد.

ضربه به سر و صورت
در صورت وجود علائم زير احتمال ضربه مغزي بالاست و مصدوم را به بيمارستان برسانيد:
• خونريزي از هر محلي از سر و صورت، بيني، گوش
• سردرد، سرگيجه تهوع و استفراغ
• کبودي دور چشم و کبودي پشت گوش
در صورت مواجهه با ضربه حاد به سر و صورت اولين اقدام اطمينان از اين است که مصدوم مي تواند نفس بکشد. اگر جسم خارجي (آدامس، دندان مصنوعي و ...) در دهان بيمار هست خارج شود. سپس جلوگيري از خونريزي در قدم بعدي و جلوگيري از ورود خون به راه هوايي و انسداد آن مد نظر قرار گيرد.

کمک هاي اوليه در خونريزي
اهداف كلي در خونريزي ها:
1ـ شناسايي وضعيت مصدوم و شدت از دست رفتن خون
2ـ مهار خونريزي
3ـ تميز نگه داشتن زخم و پوشاندن آن با گاز استريل جهت به حداقل رساندن خونريزي و ممانعت از بروز عفونت
4ـ انتقال مناسب مصدوم به بيمارستان

كمك هاي اوليه در خونريزي ها
- در ارائه كمك هاي اوليه سرعت عمل به خرج دهيد اما خونسردي خود را حفظ كنيد. تاخير ممكن است به قيمت از دست رفتن جان مصدوم تمام شود.
- علايم حياتي را كنترل كنيد
- مصدوم را به پشت بخوابانيد و پاها را در وضعيت زانو خميده بالا ببريد.
- خونريزي را كنترل كنيد
- مصدوم را گرم نگه داريد
- مصدوم را در وضعيت استراحت قرار داده و اندام زخمي را بي حركت كنيد
- لباس مصدوم را شل كنيد.
- در صورت بروز شوك، پاهاي مصدوم را بالا نگه داريد اما در صورت خونريزي سر و گردن نبايد سر را نسبت به بقيه بدن پايين تر نگه داشت، چون سبب خونريزي بيشتر مي شود.
- در صورتي كه خون لخته شده باشد، از كندن و تميز كردن آن خودداري كنيد؛ زيرا اين كار سبب خونريزي مجدد ميشود.
- هرگز اشيائي مانند چاقو، تكه هاي شيشه و… را از زخم خارج نكنيد زيرا امكان تشديد آسيب و خونريزي بيشتر وجود دارد:

در اين شرايط، از يك دستمال و يا باند حلقه شده به نام تامپون استفاده كنيد. توجه داشته باشيد كه تامپون بايد كاملا اطراف جسم را بپوشاند طوري كه وقتي خواستيد روي آن باندپيچي كنيد:
- به جسم فشار وارد نشود.
- مصدوم را به مركز درماني انتقال دهيد.

روش هاي مهار خونريزي
براي اين كار مي توانيد از چند روش زير استفاده كنيد:
1- بالا نگه داشتن عضو آسيب ديده
2- فشار مستقيم بر روي محل خونريزي
3- فشار بر روي نقاط فشار (منظور از نقاط فشار، نقاطي هستند كه شريان يا همان سرخرگ اصلي، از آن عبور كرده است.)
4- اگر خونريزي جزئي باشد، خونريزي ممكن است با ريختن آب سرد بر روي آن بند بيايد.
5- استفاده از تورنيكت يا شريان بند در خونريزي هاي شديد تورنيكت باند عريزي است كه استفاده از آن به طور صحيح سرخرگ را بسته و مانع خونريزي ميشود. از اين وسيله تنها در موارد بسيار ضروري (نظير قطع سرخرگ بزرگ، قطع عضو و يا عدم مهار خونريزي با روش هاي ديگر) استفاده مي شود.

منبع : ارتش سبز آزادی بخش ایران